Chập điện là gì? Cách xử lý khi nhà bị chập điện

Chập điện là một hiện tượng nguy hiểm thường gặp trong hệ thống điện gia đình và công nghiệp, xảy ra khi hai dây dẫn điện trong mạch tiếp xúc trực tiếp hoặc gần nhau, làm điện trở dây dẫn tăng đột ngột và sinh ra tia lửa điện. Hiện tượng này không chỉ gây hư hỏng thiết bị điện mà còn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, đe dọa an toàn tính mạng và tài sản của con người. Vì vậy, việc hiểu rõ chập điện là gì cùng với các cách xử lý khi nhà bị chập điện là điều cần thiết để phòng tránh và ứng phó kịp thời khi sự cố xảy ra, giúp bảo vệ an toàn cho gia đình và hệ thống điện trong nhà.

Chập điện là gì?

Chập điện là hiện tượng xảy ra khi có sự tiếp xúc trực tiếp hoặc gần nhau giữa hai dây dẫn điện trong mạch, làm giảm điện trở đột ngột và khiến cường độ dòng điện tăng vọt. Điều này thường gây ra tia lửa điện, làm nóng chảy hoặc cháy lớp cách điện của dây dẫn, dẫn đến hư hỏng thiết bị hoặc nguy cơ cháy nổ. Hiện tượng chập điện có thể xảy ra trong cả mạch điện xoay chiều (AC) và một chiều (DC).

Nguyên nhân gây chập điện

Nguyên nhân gây chập điện thường rất đa dạng. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

• Chập mạch điện: Khi các dây pha tiếp xúc trực tiếp với nhau hoặc dây pha chạm đất, điện trở sẽ giảm làm dòng điện tăng đột ngột gây cháy lớp cách điện và phát sinh tia lửa điện gây hỏng thiết bị điện.
• Các tiếp điểm nối bị lỏng hoặc hở: Dây nối không liền mạch hoặc mối nối không tốt làm tia lửa điện phóng qua không khí gây chập điện.
• Nguồn điện bị quá tải: Sử dụng các thiết bị có công suất lớn và tần suất cao như điều hòa, lò vi sóng sẽ làm dòng điện vượt quá mức định mức của dây dẫn, tạo áp lực lớn và gây chập cháy.
• Thiết bị sinh nhiệt cao: Các thiết bị như bàn là, máy sấy tóc sinh nhiệt nhiều trong quá trình dùng dễ gây cháy và chập điện.
• Môi trường ẩm ướt: Lớp cách điện bị rò rỉ do ẩm làm giảm hiệu quả cách điện, khiến chập điện dễ xảy ra.
• Ngắn mạch do sử dụng nhiều thiết bị chung ổ cắm không đủ công suất.
• Mối nối dây không đúng kỹ thuật: Điểm tiếp xúc lỏng, hở, cắm không chặt tạo điện trở cao gây ra tia lửa điện và cháy lớp bảo vệ dây dẫn.
• Chập điện do sét đánh: Năng lượng cao của tia sét có thể gây hư hại dây dẫn và thiết bị điện gây chập điện.

Tất cả các nguyên nhân trên đều có thể dẫn đến hiện tượng chập điện kèm theo nguy cơ cháy nổ, hư hỏng thiết bị và nguy hiểm cho người sử dụng.

Cách xử lý khi nhà bị chập điện

Khi gặp sự cố chập điện, việc xử lý kịp thời và đúng cách rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hạn chế thiệt hại. Dưới đây là cách khắc phục sự cố chập điện theo các bước cơ bản và an toàn:

Ngắt cầu dao tổng:

Ngắt ngay cầu dao tổng (CB tổng) để cắt toàn bộ nguồn điện trong nhà, tránh lan truyền sự cố và nguy cơ cháy nổ.

Dập lửa nếu có cháy:

• Nếu nguồn điện chưa ngắt, dùng vật liệu cách điện như đất, cát, cành cây khô để dập lửa, tuyệt đối không dùng nước hoặc kim loại vì có thể gây điện giật.
• Nếu nguồn điện đã được ngắt, có thể dùng bình chữa cháy, vải ẩm, bao tải ẩm hoặc cát để dập tắt ngọn lửa.

Khoanh vùng và xác định nguyên nhân:

• Bật lại CB tổng, sau đó bật từng CB phụ để xác định khu vực bị chập.
• Rút tất cả thiết bị điện ra khỏi ổ cắm, kiểm tra từng thiết bị, công tắc, ổ cắm, dây dẫn bằng đồng hồ đo điện (VOM) để phát hiện chỗ bị chập hoặc hỏng.

Kiểm tra và sửa chữa:

• Thay thế hoặc sửa chữa dây điện bị hỏng, đứt, chập chờn, lớp cách điện bị bong tróc.
• Thay thế công tắc, ổ cắm điện nếu có dấu hiệu hư hỏng hoặc tiếp xúc kém.
• Đảm bảo các mối nối dây chắc chắn, không bị hở, dùng băng keo cách điện quấn kín các mối nối.
• Tuyệt đối không tự ý xử lý nếu không có chuyên môn:
• Nếu không có kinh nghiệm, nên gọi thợ điện chuyên nghiệp để kiểm tra và sửa chữa nhằm đảm bảo an toàn.

Phòng tránh sự cố chập điện:

• Sử dụng thiết bị điện, dây dẫn có chất lượng, phù hợp với công suất sử dụng.
• Lắp đặt aptomat, cầu chì bảo vệ cho các đường dây điện chính và nhánh.
• Thường xuyên kiểm tra hệ thống điện, đặc biệt là các thiết bị tiêu thụ điện lớn và các mối nối dây.

Tóm lại, khi xảy ra chập điện cần ngắt nguồn điện ngay lập tức, dập lửa an toàn, xác định nguyên nhân và sửa chữa hệ thống điện đúng cách. Việc đảm bảo an toàn là ưu tiên hàng đầu, không nên tự ý xử lý nếu không có chuyên môn để tránh nguy hiểm.

Có nên tự ý xử lý chập điện tại nhà không?

Theo các chuyên gia và hướng dẫn an toàn điện, không nên tự ý xử lý sự cố chập điện nếu bạn không có đủ kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn. Khi xảy ra chập điện, việc đầu tiên cần làm là ngắt ngay cầu dao tổng để cắt nguồn điện, đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình. Sau đó, nếu có cháy, nên dùng các vật liệu cách điện như đất, cát hoặc bình chữa cháy phù hợp để dập lửa, tuyệt đối không dùng nước hoặc kim loại khi nguồn điện chưa được ngắt.

Việc tự ý sửa chữa khi không am hiểu có thể gây ra nguy hiểm như điện giật, cháy nổ hoặc làm tình trạng chập điện nghiêm trọng hơn. Do đó, sau khi ngắt điện và xử lý tạm thời, bạn nên gọi thợ điện chuyên nghiệp đến kiểm tra và khắc phục sự cố để đảm bảo an toàn và đúng kỹ thuật.

Tóm lại, việc tự ý xử lý chập điện tại nhà chỉ nên giới hạn ở bước ngắt nguồn điện và dập lửa an toàn, còn việc kiểm tra, sửa chữa cần giao cho người có chuyên môn để tránh rủi ro nghiêm trọng.

Trên đây là toàn bộ thông tin chập điện là gì? Cáp điện Việt Nam cũng hướng dẫn cách xử lý khi nhà bị chập điện hiệu quả nhất. Chập điện là hiện tượng tiếp xúc giữa các dây dẫn trong mạch làm tăng đột ngột dòng điện, gây nguy hiểm cháy nổ và hư hỏng thiết bị. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách phòng tránh chập điện là rất cần thiết để bảo vệ an toàn cho hệ thống điện và người sử dụng.