Contactor 3 pha là gì? Ứng dụng phổ biến của contactor 3 pha

Contactor 3 pha, còn được gọi là công tắc tơ 3 pha hoặc khởi động từ 3 pha, là thiết bị điện không thể thiếu trong hệ thống điện công nghiệp hiện đại. Nó giữ vai trò quan trọng trong việc đóng cắt nguồn điện 3 pha cho các động cơ, máy móc và thiết bị công suất lớn một cách nhanh chóng, an toàn và hiệu quả. Với cấu tạo đặc thù gồm 3 cặp tiếp điểm chính cùng hệ thống nam châm điện và buồng dập hồ quang, contactor 3 pha giúp tự động hóa các quá trình vận hành, nâng cao độ an toàn và giảm thiểu rủi ro trong sản xuất công nghiệp.

Contactor 3 pha là gì?

Contactor 3 pha là thiết bị điện quan trọng dùng để đóng cắt mạch động lực trong hệ thống điện 3 pha công nghiệp. Nó gồm 3 cặp tiếp điểm chính tương ứng với 3 pha điện, giúp đóng ngắt dòng điện có cường độ lớn, thường dùng để điều khiển các động cơ, máy móc công suất lớn.

Cấu tạo của Contactor 3 pha

Cấu tạo của contactor 3 pha gồm ba bộ phận chính sau:

Nam châm điện:

• Gồm lõi sắt (hay mạch từ) gồm phần cố định và phần nắp di động, có các lò xo để đẩy phần di động về vị trí ban đầu khi mất điện.
• Được quấn bởi dây đồng, khi có dòng điện chạy qua sẽ tạo ra từ trường hút phần di động, làm đóng các tiếp điểm chính.
• Nam châm điện thực hiện cơ chế đóng/ngắt mạch điện bằng lực từ trường.

Buồng dập hồ quang:

• Là bộ phận giúp dập tắt hồ quang điện phát sinh khi đóng cắt các tiếp điểm.
• Ngăn chặn nhiệt độ hồ quang làm hỏng tiếp điểm, tăng tuổi thọ cho contactor.
• Kết cấu có nhiều vách ngăn kim loại và màng ngăn giúp chia nhỏ, nhanh chóng dập hồ quang.

Hệ thống tiếp điểm:

• Bao gồm 3 cặp tiếp điểm chính (tương ứng 3 pha), chịu dòng điện lớn chạy qua mạch động lực.
• Ngoài ra có 1 hoặc nhiều tiếp điểm phụ nhỏ hơn (NO – thường mở, NC – thường đóng) dùng trong mạch điều khiển với dòng thấp không quá 5A.
• Các tiếp điểm chính đóng mở đồng thời để đảm bảo an toàn cho thiết bị điện ba pha.

Tổng thể contactor 3 pha được lắp trong vỏ bảo vệ bền chắc để đảm bảo an toàn vận hành và bảo vệ khỏi bụi, nước.

Nguyên lý hoạt động của contactor 3 pha

Nguyên lý hoạt động cơ bản là khi cuộn dây ở nam châm điện có dòng điện, từ trường hút lõi di động làm đóng tiếp điểm chính và phụ, truyền điện ra tải. Khi dòng điện vào cuộn dây ngắt, lực lò xo đẩy lõi di động trở về vị trí mở, ngắt mạch điện.

• Contactor 3 pha có phạm vi dòng điện rất rộng, từ vài chục đến vài nghìn ampe, thường sử dụng trong đóng cắt, điều khiển và bảo vệ các động cơ, máy móc công nghiệp 3 pha.Cấu tạo của contactor 3 pha bao gồm ba bộ phận chính:
• Nam châm điện: Gồm lõi sắt cố định và lõi di động, quấn dây đồng tạo từ trường khi có dòng điện chạy qua. Nam châm điện tạo lực hút để kéo lõi di động làm đóng các tiếp điểm chính, đồng thời có lò xo để đẩy lõi trả về khi ngắt điện.
• Buồng dập hồ quang: Bộ phận này giúp dập tắt hồ quang điện phát sinh khi đóng ngắt các tiếp điểm, bảo vệ tiếp điểm không bị cháy mòn, từ đó tăng tuổi thọ và độ bền của contactor.
• Hệ thống tiếp điểm: Contactor 3 pha có 3 cặp tiếp điểm chính tương ứng với 3 pha điện, chịu dòng điện lớn đi qua mạch động lực. Ngoài ra còn có các tiếp điểm phụ (thường mở hoặc thường đóng) dùng cho mạch điều khiển với dòng điện nhỏ hơn.

Cấu tạo được bao bọc trong vỏ bảo vệ chắc chắn để đảm bảo an toàn vận hành. Nguyên lý hoạt động dựa trên từ tính: khi dòng điện vào cuộn dây tạo từ trường hút lõi di động đóng tiếp điểm, khi mất dòng điện lò xo đẩy lõi về vị trí mở, ngắt mạch điện.

Cách đấu dây contactor 3 pha

Cách đấu dây contactor 3 pha cơ bản để điều khiển động cơ hoặc thiết bị điện như sau:

Chuẩn bị:

• Contactor 3 pha có 3 tiếp điểm chính (L1, L2, L3 đầu vào; T1, T2, T3 đầu ra) và 2 tiếp điểm phụ (thường mở NO và thường đóng NC) để điều khiển cuộn dây.
• MCCB 3 pha (cầu dao tự động 3 cực) để bảo vệ mạch động lực.
• MCB 1 pha hoặc 2 pha để cấp nguồn cho mạch điều khiển.
• Nút nhấn ON (thường mở) và OFF (thường đóng) để điều khiển cuộn dây contactor.
• Dây điện có tiết diện phù hợp.

Các bước đấu nối:

Đấu nối mạch động lực:

• Nối 3 dây pha L1, L2, L3 từ đầu ra của MCCB vào 3 cực nguồn của contactor.
• Nối 3 cực tải của contactor (T1, T2, T3) tới đầu vào của động cơ 3 pha hoặc tải cần điều khiển.

Đấu nối mạch điều khiển:

• Nối một pha điện (thường là pha L hoặc nguồn một chiều DC) qua MCB 1 pha đến các nút nhấn ON (NO) và OFF (NC).
• Từ nút nhấn OFF nối tiếp tới nút nhấn ON.
• Dây từ nút nhấn ON nối tới cuộn dây contactor (2 chân A1 và A2).
• Từ cuộn dây contactor nối về điểm trung tính hoặc pha khác để hoàn thành mạch điều khiển.

Tiếp điểm phụ (NO và NC) của contactor:

• Tiếp điểm phụ NO thường được mắc nối tiếp với nút nhấn ON để giữ mạch khi contactor hút.
• Tiếp điểm phụ NC thường được dùng để ngắt hoặc cảnh báo khi contactor nhả.

Kiểm tra và thử nghiệm:

• Kiểm tra chắc chắn các mối nối, đảm bảo không có chập chờn, chập mạch.
• Cấp nguồn điện và thử nhấn nút ON để contactor hút, động cơ chạy.
• Nhấn nút OFF để ngắt contactor, động cơ dừng.

Sơ đồ đấu dây tổng quát:

text

MCCB 3 pha (L1, L2, L3) –> Contactor (L1, L2, L3)

Contactor (T1, T2, T3) –> Động cơ 3 pha

Nguồn điều khiển (1 pha) –> Nút nhấn OFF (NC) –> Nút nhấn ON (NO) –> Cuộn dây contator (A1, A2)

Mạch này giúp đóng ngắt nguồn 3 pha cho động cơ một cách an toàn, thuận tiện và có thể kết hợp với rơ le bảo vệ quá tải. Đây là phương pháp phổ biến trong công nghiệp và tủ điện điều khiển tự động.Contactor 3 pha là thiết bị điện dùng để đóng ngắt mạch điện 3 pha, thường sử dụng trong điều khiển động cơ, máy móc công nghiệp.

Ứng dụng phổ biến của contactor 3 pha

Contactor 3 pha được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực công nghiệp và dân dụng nhờ khả năng đóng cắt và điều khiển các thiết bị điện có công suất lớn trong hệ thống điện 3 pha.

• Điều khiển động cơ điện 3 pha: Contactor được dùng để đóng ngắt nguồn điện cho động cơ 3 pha trong các nhà máy, dây chuyền sản xuất, giúp dễ dàng khởi động, dừng hoặc đảo chiều động cơ một cách an toàn và hiệu quả.
• Khởi động sao – tam giác: Ứng dụng trong mạch khởi động giảm dòng khởi động bằng cách sử dụng contactor để chuyển đổi chế độ vận hành của động cơ từ nối sao sang nối tam giác.
• Bảo vệ quá tải: Khi kết hợp với rơ le nhiệt, contactor giúp bảo vệ động cơ và các thiết bị điện khỏi quá dòng, quá tải, ngắn mạch gây hư hạ thiết bị.
• Điều khiển tụ bù: Contactor được dùng để đóng ngắt các tụ bù trong hệ thống điện công nghiệp nhằm cải thiện hệ số công suất và giảm tổn thất điện năng.
• Tự động hóa dây chuyền sản xuất: Contactor giúp nâng cao tính tự động hóa, điều khiển từ xa các thiết bị như máy bơm, máy quạt, hệ thống làm mát, máy nén khí trong các nhà máy.
• Hệ thống chiếu sáng công nghiệp: Contactor dùng để đóng ngắt các đèn chiếu sáng công suất lớn trong kho xưởng, trung tâm thương mại, tòa nhà văn phòng.
• Điều khiển từ xa và hệ thống giám sát: Contactor có thể kết nối với PLC, bộ điều khiển từ xa để quản lý và điều khiển hoạt động các thiết bị điện một cách thông minh.
• Ứng dụng trong các công trình dân dụng và thương mại: Như các tòa nhà, sân bay, bệnh viện, nơi cần điều khiển và bảo vệ các thiết bị điện lớn và phức tạp.
• Nhờ các chức năng trên, contactor 3 pha giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định, an toàn và hiệu quả của hệ thống điện công nghiệp và các thiết bị điện.

Contactor 3 pha là thiết bị điều khiển điện không thể thiếu trong các hệ thống điện công nghiệp và tự động hóa, đem lại nhiều lợi ích thiết thực về an toàn và hiệu suất làm việc. Với khả năng đóng cắt dòng điện lớn và tích hợp thêm hệ thống bảo vệ, contactor 3 pha giúp kiểm soát tốt hoạt động của các thiết bị điện công suất cao, đồng thời giúp giảm thiểu hư hỏng và gián đoạn trong sản xuất. Nhờ vậy, contactor 3 pha luôn là giải pháp hữu hiệu, góp phần nâng cao hiệu suất và độ bền của thiết bị điện trong nhiều ứng dụng công nghiệp cũng như dân dụng.