Tiêu chuẩn đo điện trở cách điện máy biến áp

Tiêu chuẩn đo điện trở cách điện của máy biến áp phụ thuộc chủ yếu vào điện áp định mức của máy cũng như điều kiện hoạt động tại thời điểm đo (trạng thái nguội hay nóng). Cụ thể, đối với các máy biến áp có điện áp thấp dưới 1kV, giá trị điện trở cách điện tối thiểu cần đạt ít nhất 0,5 MΩ. Trong khi với các máy biến áp có điện áp cao trên 1kV, tiêu chuẩn được quy định là tối thiểu 1 MΩ trên mỗi kV điện áp định mức. Các tiêu chuẩn này được ghi nhận và hướng dẫn chi tiết trong các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia như TCVN 4747-89 hoặc các tài liệu kỹ thuật tương đương, vừa đảm bảo an toàn vừa giúp đánh giá chính xác độ bền cách điện của máy.

Các yếu tố quan trong khi đo điện trở cách điện máy biến áp

Một số yếu tố quan trọng cần lưu ý khi đo điện trở cách điện bao gồm:

• Điện áp định mức: Đây là thông số then chốt quyết định mức điện áp đo phù hợp và giá trị điện trở cách điện tối thiểu cần đạt.
• Nhiệt độ: Giá trị điện trở cách điện thay đổi theo nhiệt độ hoạt động, vì vậy cần quy đổi kết quả đo về nhiệt độ tiêu chuẩn để có sự đánh giá chính xác và khách quan nhất.
• Quy trình đo: Trước khi tiến hành đo, cần đảm bảo dứt khoát ngắt điện và nối đất các bộ phận, đồng thời vệ sinh bề mặt sứ bằng cồn để loại bỏ ảnh hưởng của dòng rò bề mặt, từ đó tránh sai lệch kết quả. Thiết bị đo chuyên dụng là máy Mêgaômét với thang đo phù hợp với điện áp của máy biến áp.

Cách tính điện trở cách điện tiêu chuẩn như sau: với máy biến áp điện áp thấp dưới 1kV thì giá trị tối thiểu khoảng 0,5 MΩ, còn với máy biến áp có điện áp cao trên 1kV thì điện trở cách điện phải đạt ít nhất 1 MΩ trên mỗi kV điện áp. Ví dụ, một máy biến áp có điện áp định mức 10kV cần có điện trở cách điện không thấp hơn 10 MΩ.

Quy trình đo điện trở cách máy biến áp

Quy trình thực hiện đo điện trở cách điện theo hướng dẫn chung gồm: cô lập nguồn điện, kiểm tra hoạt động của thiết bị đo, vệ sinh cẩn thận bộ phận cách điện, chọn thang đo phù hợp trên Mêgaômét và tiến hành đo các bộ phận khác nhau như cuộn dây cao áp, hạ áp so với vỏ và với nhau. Kết quả đo được ghi lại cùng với nhiệt độ thực tế để quy đổi về nhiệt độ tiêu chuẩn, từ đó đánh giá chính xác tình trạng cách điện của máy biến áp theo tiêu chuẩn hiện hành.

Hướng dẫn chi tiết quy trình đo điện trở cách điện máy biến áp như sau:

Bước 1: Chuẩn bị thiết bị và môi trường đo:

• Sử dụng máy đo Mêgaômét chuyên dụng với thang đo phù hợp (1000V, 2500V, 5000V DC tùy loại máy biến áp).
• Trước khi đo, vệ sinh sạch bề mặt sứ của máy biến áp bằng cồn để loại bỏ bụi bẩn và dòng rò bề mặt gây sai số.
• Ngắt hoàn toàn nguồn điện, ngắt kết nối các cuộn dây và nối đất các đầu dây đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Bước 2: Quy trình đo điện trở cách điện:

• Đo điện trở cách điện giữa cuộn dây hạ áp và khung vỏ máy biến áp, điện áp thử nghiệm thường dùng khoảng 1000V DC, ghi lại giá trị sau 1 phút đo.
• Đo điện trở cách điện giữa cuộn dây cao áp và khung vỏ, thang đo điện áp thử nghiệm thường khoảng 2500V DC, ghi lại kết quả sau 1 phút.
• Đo điện trở cách điện giữa cuộn dây cao áp và hạ áp, thang đo khoảng 2500V DC, ghi nhận giá trị tương ứng.
• Đo điện trở cách điện giữa cuộn dây cao áp và thân máy (thang đo 5000V DC), ghi lại kết quả sau 1 phút.
• Thực hiện đo tương tự cho các pha khác nhau, ghi chép cẩn thận.

Bước 3: Đánh giá kết quả:

• So sánh giá trị điện trở cách điện đo được với tiêu chuẩn kỹ thuật: Máy biến áp mới thường phải đạt giá trị trên 1 GΩ, máy biến áp đã dùng cần có giá trị không thấp hơn 300 MΩ.
• Kết quả đo cần được quy đổi về nhiệt độ tiêu chuẩn để đảm bảo tính chính xác.
• Cảnh báo nếu giá trị điện trở cách điện thấp, cần kiểm tra lại hệ thống cách điện hoặc tiến hành bảo trì sửa chữa.

Bước 4: An toàn trong đo:

• Luôn mặc đồ bảo hộ, đảm bảo ngắt nguồn điện để tránh tai nạn.
• Đảm bảo máy đo và thiết bị kết nối còn tốt, không bị hư hại.

Việc đo điện trở cách điện máy biến áp định kỳ giúp phát hiện kịp thời sự suy giảm chất lượng cách điện, từ đó bảo vệ máy biến áp hoạt động an toàn, nâng cao tuổi thọ và độ tin cậy của hệ thống điện.

Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn và quy trình đo điện trở cách điện là yếu tố then chốt đảm bảo máy biến áp hoạt động an toàn, bền bỉ, hạn chế rủi ro sự cố điện, duy trì hệ thống điện vận hành liên tục và ổn định. Đây cũng là căn cứ quan trọng để bảo trì, sửa chữa và đánh giá chất lượng thiết bị trong các hệ thống điện hiện đại.