Đồng hộ vạn năng là gì? Cách sử dụng đồng hồ vạn năng​

Đồng hồ vạn năng là một thiết bị đo điện đa năng, được sử dụng phổ biến trong các lĩnh vực kỹ thuật điện và điện tử. Nó giúp người dùng đo nhiều thông số điện quan trọng như điện áp, dòng điện, điện trở và nhiều chỉ số khác trong mạch điện. Nhờ tính tiện dụng và đa dạng chức năng, đồng hồ vạn năng trở thành công cụ thiết yếu, hỗ trợ hiệu quả trong công tác kiểm tra, bảo trì và sửa chữa các thiết bị điện. Cùng Cáp điện VN tìm hiểu về đồng hồ vạn năng là gì? Cách sử dụng đồng hồ vạn năng như thế nào?

Đồng hồ vạn năng là gì?

Đồng hồ vạn năng là thiết bị đo điện đa chức năng, dùng để đo và kiểm tra nhiều thông số điện khác nhau trong mạch điện như: điện áp (AC và DC), dòng điện (AC và DC), điện trở, điện dung, tần số, kiểm tra thông mạch, diode, và một số loại còn đo được nhiệt độ. Thiết bị này rất tiện dụng trong việc kiểm tra, sửa chữa và bảo trì hệ thống điện, các linh kiện điện tử và thiết bị điện dân dụng.

Cấu tạo của đồng hồ vạn năng

Cấu tạo của đồng hồ vạn năng gồm các bộ phận chính sau:

Màn hình hiển thị:

• Đồng hồ vạn năng kim dùng kim chỉ thị trên thước hình cung để hiển thị kết quả đo.
• Đồng hồ vạn năng số dùng màn hình LCD hoặc LED để hiển thị số rõ ràng.

Núm điều chỉnh (Núm xoay hoặc phím bấm):

• Dùng để chọn chế độ đo như đo điện áp (AC/DC), đo dòng điện, đo điện trở, đo điện dung, tần số, kiểm tra thông mạch, diode…
• Đồng thời cũng dùng để bật/tắt máy.

Que đo và cổng kết nối:

• Có 2 đến 4 cổng để cắm que đo màu đỏ và đen, trong đó cổng COM là cực âm dùng chung cho mọi phép đo.
• Các cổng còn lại dùng để đo điện áp, dòng điện với mức khác nhau.

Bộ phận mạch đo bên trong:

• Bao gồm mạch phân tầm, mạch khuếch đại, mạch chuyển đổi tương tự-số (ADC) trong đồng hồ số.
• Các điện trở, kháng trở, cuộn cảm và các linh kiện khác dùng để đo và xử lý tín hiệu.

Bộ phận bảo vệ:

• Bảo vệ đồng hồ khi đo quá tải hoặc cắm nhầm cổng.

Nguồn điện:

• Pin cung cấp năng lượng cho hoạt động của đồng hồ.

Vỏ bảo vệ và mặt kính:

• Bảo vệ các bộ phận bên trong và giúp quan sát màn hình, kim chỉ thị dễ dàng.

Cấu tạo có thể thay đổi tùy loại đồng hồ (kim hay số), nhưng nhìn chung đều có những bộ phận trên để đảm bảo đồng hồ vạn năng hoạt động đa chức năng, đo chính xác các thông số điện.

Đồng hồ vạn năng dùng để làm gì?

Đồng hồ vạn năng dùng để đo và kiểm tra nhiều thông số điện khác nhau trong mạch điện và thiết bị điện tử, với các ứng dụng chính như sau:

• Đo điện áp: Giúp kiểm tra mức điện áp trên các thiết bị, mạch điện để đảm bảo hoạt động bình thường, tránh quá áp gây hỏng hóc.
• Đo dòng điện: Đo cường độ dòng điện qua mạch, hỗ trợ phát hiện sự cố quá tải hoặc dòng yếu.
• Đo điện trở: Kiểm tra điện trở của linh kiện hoặc mạch điện, phát hiện mạch hở hoặc chập.
• Kiểm tra linh kiện điện tử: Như diode, transistor, tụ điện để xác định tình trạng hoạt động và phát hiện lỗi.
• Ứng dụng trong bảo trì, sửa chữa: Đồng hồ vạn năng là công cụ cần thiết trong việc chẩn đoán, sửa chữa các thiết bị điện, điện tử, ô tô, hệ thống tự động hóa…
• Nghiên cứu và phát triển: Trong phòng thí nghiệm, viện nghiên cứu để đo điện năng, tín hiệu và thử nghiệm thiết bị mới.
• Sản xuất công nghiệp: Đảm bảo chất lượng linh kiện, thiết bị điện tử trong dây chuyền sản xuất.

Về bản chất đồng hồ vạn năng điện tử có thể thay thế các loại như ôm kế, ampe kế và vôn kế.Nhờ tính đa năng, chính xác và tiện lợi, đồng hồ vạn năng là thiết bị không thể thiếu đối với kỹ sư, thợ điện và các nhà nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực kỹ thuật hiện nay.

Các loại đồng hồ vạn năng

Các loại đồng hồ đo điện vạn năng phổ biến hiện nay gồm:

Đồng hồ vạn năng tương tự (Analog Multimeter):

• Còn được gọi là đồng hồ vạn năng kim ( cơ)
• Hiển thị kết quả đo bằng kim chỉ trên mặt đồng hồ.
• Thường có 3 chức năng đo chính: đo dòng điện, điện áp, điện trở.
• Ưu điểm là không cần nguồn nuôi khi đo điện áp và dòng điện.
• Độ chính xác và độ phân giải thấp hơn đồng hồ kỹ thuật số.

Đồng hồ vạn năng kỹ thuật số (Digital Multimeter – DMM):

• Còn được gọi là đồng hồ vạn năng điện tử
• Hiển thị kết quả đo trên màn hình LCD hoặc LED dưới dạng số.
• Độ chính xác cao, nhiều chức năng hơn (đo tần số, tụ điện, thông mạch, diode…).
• Cần nguồn pin để hoạt động.
• Tiện lợi cho phép đo nhanh, chính xác và dễ đọc.

Đồng hồ vạn năng mini:

• Dạng nhỏ gọn, dễ mang theo, có các chức năng cơ bản như đo điện áp, dòng điện, điện trở.
• Phù hợp cho những người thường xuyên di chuyển.
• Đồng hồ vạn năng tích hợp cảm biến kẹp (Clamp Multimeter):
• Có khả năng đo dòng điện mà không cần ngắt mạch, đo dòng lớn tiện lợi trong các hệ thống điện công nghiệp.

Ngoài ra còn có các loại đồng hồ vạn năng phân loại theo thương hiệu nổi tiếng như:

• Hioki (Nhật Bản)
• Fluke (Mỹ)
• Kyoritsu (Nhật Bản)
• Sanwa (Nhật Bản)
• Peaktech (Đức)

Mỗi loại đồng hồ vạn năng điện tử có ưu điểm và ứng dụng riêng phù hợp với từng nhu cầu sử dụng trong kỹ thuật, bảo trì, nghiên cứu và sản xuất

Cách sử dụng đồng hồ vạn năng​

Dưới đây là cách sử dụng đồng hồ vạn năng cơ bản để đo các thông số điện:

Chuẩn bị đồng hồ và que đo:

• Cắm que đo màu đen vào cổng COM.
• Cắm que đo màu đỏ vào cổng V/Ω để đo điện áp hoặc điện trở; cắm vào cổng A để đo dòng điện.

Cách đo điện áp (AC và DC):

• Xoay núm chọn thang đo về chế độ điện áp AC (ký hiệu ~) hoặc DC (ký hiệu ⎓).
• Chọn thang đo sao cho cao hơn mức điện áp cần đo một chút (ví dụ điện áp đo là 220V thì chọn thang 250V).
• Đặt que đo vào hai điểm cần đo điện áp (không cần quan tâm cực tính khi đo AC, lưu ý cực tính khi đo DC).
• Đọc kết quả trên màn hình hoặc kim chỉ thị.

Cách đo dòng điện (AC và DC):

• Đặt thang đo dòng điện phù hợp (AC hay DC).
• Cắm que đo đúng cổng A hoặc mA tùy dòng điện lớn hay nhỏ.
• Mắc que đo nối tiếp vào mạch điện (cần ngắt mạch ra để mắc que đo).
• Đọc giá trị dòng điện.

Cách đo điện trở:

• Tắt nguồn mạch điện trước khi đo điện trở.
• Xoay núm chọn thang đo điện trở (ký hiệu Ω).
• Đặt que đo vào hai đầu điện trở hoặc đoạn mạch cần đo.
• Đọc kết quả điện trở.

Một số lưu ý:

• Không để đồng hồ ở thang đo điện trở mà đo điện áp hoặc dòng điện, tránh làm hỏng thiết bị.
• Đảm bảo tiếp xúc que đo tốt để có kết quả chính xác.
• Chọn đúng thang đo để tránh quá tải hoặc sai số lớn.

Sử dụng đồng hồ đo điện vạn năng đúng cách giúp đo chính xác các thông số điện và bảo vệ an toàn cho người dùng cũng như thiết bị đo.

Ứng dụng của đồng hồ vạn năng

Nhờ tính năng đo đa dạng với độ chính xác cao và dễ sử dụng, đồng hồ vạn năng là một công cụ không thể thiếu cho kỹ sư, thợ điện cũng như các nhà nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực công nghiệp và khoa học hiện nay. Đồng hồ vạn năng có rất nhiều ứng dụng quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, cụ thể như sau:

• Trong lĩnh vực sản xuất: Đồng hồ vạn năng được sử dụng để kiểm tra nguồn điện cấp vào dây chuyền sản xuất, giúp phát hiện sự cố như mất pha, sụt áp hay dòng rò điện. Ngoài ra, kỹ thuật viên còn dùng nó để kiểm tra điện áp đầu vào và điện trở của các linh kiện trước khi cho thiết bị hoạt động chính thức.
• Trong thiết bị điện tử: Đồng hồ vạn năng giúp xác định nhanh các linh kiện bị hỏng hoặc lắp sai bằng cách đo điện áp, dòng điện, điện trở, kiểm tra diode, transistor, tụ điện… từ đó hỗ trợ sửa chữa và hiệu chỉnh mạch điện nhanh chóng.
• Trong nông nghiệp: Đồng hồ vạn năng hỗ trợ đo và theo dõi nhiệt độ môi trường hoặc thiết bị điện trong các hệ thống tự động hóa như chuồng trại, nhà kính, giúp điều chỉnh hệ thống sưởi, quạt thông gió hoặc điều hòa hợp lý.
• Trong tự động hóa và sửa chữa ô tô: Thiết bị được dùng để đo điện áp, dòng điện trên các bộ điều khiển lập trình, cảm biến, kiểm tra ắc quy, hệ thống sạc cũng như các cảm biến trên xe giúp phát hiện lỗi và bảo trì hiệu quả.
• Trong nghiên cứu khoa học và giáo dục: Đồng hồ vạn năng giúp đo lường hiệu điện thế, dòng điện, điện trở chính xác phục vụ nghiên cứu, thử nghiệm và phát triển sản phẩm mới.

Trên đây là một vài kiến thức về đồng hồ vạn năng là gì? Cách sử dụng đồng hồ vạn năng như thế nào? Đồng hồ vạn năng không chỉ là một thiết bị đo đơn thuần mà còn là trợ thủ đắc lực cho kỹ sư, thợ điện và các nhà nghiên cứu trong việc đánh giá và chẩn đoán các vấn đề trong hệ thống điện. Việc nắm vững cấu tạo, nguyên lý và cách sử dụng đồng hồ vạn năng giúp nâng cao hiệu suất công việc cũng như đảm bảo an toàn và độ chính xác trong đo lường. Đây là công cụ không thể thiếu trong mọi hoạt động liên quan đến điện và điện tử hiện nay.