Mạng điện trong nhà là gì? Mạng điện trong nhà có mấy loại mạch?

Mạng điện trong nhà là hệ thống thiết yếu, cung cấp nguồn điện áp thấp từ lưới điện phân phối để phục vụ các nhu cầu sinh hoạt và sử dụng thiết bị điện trong gia đình. Việc hiểu rõ về cấu tạo, đặc điểm và các loại mạch trong mạng điện gia đình giúp đảm bảo an toàn, độ bền cũng như tiện lợi trong vận hành hàng ngày. Đây là nền tảng quan trọng để mỗi gia đình có một hệ thống điện ổn định, an toàn và tiết kiệm năng lượng. Cùng Cáp điện VN tìm hiểu chi tiết xem cấu tạo của mạng điện trong nhà như thế nào va mạng điện trong nhà có mấy loại mạch dưới đây nhé.

Mạng điện trong nhà là gì?

Mạng điện trong nhà là hệ thống điện có điện áp thấp, nhận điện năng từ mạng điện phân phối để cung cấp điện cho các thiết bị và đồ dùng điện trong gia đình. Hệ thống này bao gồm dây pha và dây trung hòa đi qua công tơ điện, các mạch chính và mạch nhánh được mắc song song, cùng các thiết bị đóng cắt, bảo vệ và lấy điện nhằm đảm bảo cung cấp điện liên tục, an toàn và hiệu quả cho sinh hoạt hàng ngày.

Cấu tạo của mạng điện trong nhà

Cấu tạo mạng điện trong nhà được thể hiện qua hai sơ đồ chính: sơ đồ mạng điện đơn giản và sơ đồ mạng điện phức tạp.

Sơ đồ mạng điện đơn giản trong nhà

Mạng điện đơn giản bao gồm:

• Mạch chính 1: Đi từ mạng điện phân phối qua công tơ điện rồi vào trong nhà.
• Mạch chính 2: Từ mạch chính này rẽ ra nhiều mạch nhánh, mắc song song với nhau để dễ dàng điều khiển độc lập và cung cấp điện cho các thiết bị trong nhà.
• Các thiết bị đóng ngắt, bảo vệ mạch điện, bảng điện, sứ cách điện… nhằm đảm bảo an toàn và phân phối điện hiệu quả.

Mạng điện đơn giản thích hợp cho các công trình nhỏ, dễ thi công và bảo trì.

Sơ đồ mạng điện phức tạp trong nhà

Đây là hệ thống gồm nhiều thành phần hơn, phù hợp với các công trình lớn hoặc có nhiều thiết bị điện:

• Hộp phân phối chính
• Aptomat tổng (điều khiển và bảo vệ nguồn điện tổng)
• Aptomat nhánh (bảo vệ các nhánh điện riêng biệt)
• Các thiết bị điện trong nhà như đèn, quạt, điều hòa…
• Ổ điện phân bổ ở nhiều vị trí sử dụng
• Hệ thống này giúp quản lý điện năng hiệu quả, tăng khả năng bảo vệ và dễ dàng phân chia, sửa chữa khi có sự cố.

Hai sơ đồ phản ánh nguyên lý phân phối điện từ nguồn chính đến các thiết bị trong nhà theo các mạch riêng biệt, vừa cung cấp điện ổn định vừa đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Các thiết bị bảo vệ như aptomat, cầu dao, bảng điện kết hợp để ngắt điện tự động khi xảy ra sự cố, chống quá tải, ngắn mạch. Việc lựa chọn mạng điện đơn giản hay phức tạp tùy thuộc vào quy mô và nhu cầu sử dụng của từng công trình.

Mạng điện trong nhà có mấy loại mạch?

Mạng điện trong nhà thường gồm 2 loại mạch chính phổ biến sau:

Mạch chiếu sáng (mạch đèn):

• Đây là mạch dùng để cấp điện và điều khiển các thiết bị chiếu sáng trong nhà.
• Có thể gồm mạch công tắc một cực (điều khiển đèn từ một vị trí) hoặc mạch hai công tắc (mạch cầu thang cho phép bật/tắt đèn từ hai vị trí khác nhau).
• Mạch đèn thường dùng dây dẫn có tiết diện nhỏ hơn và thiết kế để tối ưu cho tải đèn, đảm bảo thẩm mỹ và an toàn.

Mạch ổ cắm điện (mạch cấp nguồn thiết bị điện dân dụng):

• Dùng để cung cấp điện cho các thiết bị gia dụng khác như quạt, tivi, tủ lạnh, máy giặt…
• Thông thường mạch ổ cắm được thiết kế riêng biệt, có dây dẫn có tiết diện lớn hơn để chịu được dòng tải thiết bị lớn, giúp tránh quá tải.
• Mạch ổ cắm được bố trí hợp lý để thuận tiện cho việc sử dụng và an toàn điện.

Ngoài ra, tùy theo quy mô và yêu cầu của công trình, người ta còn phân loại mạng điện theo kiểu lắp đặt dây dẫn:

• Mạch điện nổi: Dây dẫn được đi ngoài trần hoặc trên tường, dễ quan sát và sửa chữa nhưng kém thẩm mỹ.
• Mạch điện âm tường (dây dẫn chìm): Dây dẫn được đi ẩn bên trong tường hoặc sàn nhà, đảm bảo tính thẩm mỹ và an toàn cao hơn, phổ biến trong các công trình hiện đại.

Cũng có thể phân theo hệ thống mạng điện theo kiểu nối đất như mạng TT, TN, IT… nhưng về cơ bản trong nhà thường áp dụng mạng TT hoặc TN với các mạch chiếu sáng và ổ cắm phân chia rõ ràng nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả sử dụng điện.

Đặc điểm chính của mạng điện dân dụng

Đặc điểm chính của mạng điện dân dụng (mạng điện trong nhà) gồm:

• Điện áp thấp: Thường chấp nhận điện áp định mức phổ biến là 220V (điện một pha) hoặc 110V, tùy theo vùng miền hoặc quy định của quốc gia.
• Cấu trúc phân nhánh: Mạng điện được bố trí theo dạng phân nhánh với mạch chính đi từ mạng điện phân phối qua công tơ điện vào nhà, sau đó phân ra các mạch nhánh mắc song song độc lập để cấp điện cho từng thiết bị hoặc khu vực trong nhà.
• Có thiết bị bảo vệ: Mạng điện được bảo vệ bởi các thiết bị như aptomat, máy ngắt rò, cầu chì để đảm bảo an toàn cho người dùng và thiết bị điện, chống quá tải, ngắn mạch và rò điện.
• Ổn định và an toàn: Thiết kế phải đảm bảo độ ổn định điện áp, ngăn ngừa sự cố, bảo vệ thiết bị điện hoạt động hiệu quả, đồng thời giảm thiểu nguy cơ tai nạn điện.
• Hiệu suất sử dụng năng lượng: Mạng điện cần được thiết kế hợp lý để sử dụng năng lượng hiệu quả, giảm tổn hao điện năng.
• Cấu tạo bao gồm các thành phần quan trọng: trạm biến áp chuyển đổi điện áp, hộp điện chứa bảng điều khiển và thiết bị bảo vệ, dây dẫn truyền tải điện, ổ cắm, công tắc thuận tiện sử dụng, cùng các thiết bị bảo vệ chống sét và điện trở bảo vệ.

Mạng điện dân dụng là hệ thống điện áp thấp có cấu trúc phân nhánh, đảm bảo an toàn và ổn định, được thiết kế để cung cấp điện hiệu quả, an toàn cho các thiết bị sinh hoạt trong gia đình hoặc công trình dân sinh

Vai trò của mạng điện dân dụng

Vai trò của mạng điện dân dụng rất quan trọng trong đời sống sinh hoạt và phát triển kinh tế – xã hội. Cụ thể, mạng điện dân dụng có các vai trò chính sau:

• Cung cấp nguồn điện ổn định cho sinh hoạt và sản xuất nhỏ: Mạng điện dân dụng giúp truyền tải điện năng đến các thiết bị điện trong nhà như đèn, quạt, tủ lạnh, máy giặt, cung cấp điện phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày và các hoạt động sản xuất quy mô nhỏ.
• Thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa: Sự phát triển mạng lưới điện dân dụng góp phần nâng cao năng suất lao động, hiện đại hóa các công trình, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống.
• Tăng hiệu quả sử dụng năng lượng và tối ưu hóa công việc: Khi có điện ổn định, các thiết bị được kích hoạt dễ dàng, giúp giảm sức lao động thủ công, tăng hiệu quả công việc trong sinh hoạt và sản xuất.
• Đóng góp vào sự phát triển kinh tế xã hội của khu vực: Khu vực có mạng lưới điện dân dụng phát triển thường được phát triển hơn, góp phần gia tăng nguồn thu nhập, tạo công ăn việc làm và nâng cao đời sống người dân.
• Đảm bảo an toàn và tiện lợi trong sử dụng điện: Mạng điện dân dụng được thiết kế có hệ thống bảo vệ như aptomat, cầu chì giúp ngăn ngừa nguy cơ cháy nổ, đảm bảo an toàn cho người dùng.

Mạng điện dân dụng không chỉ là hệ thống thiết yếu cung cấp điện phục vụ nhu cầu thiết yếu của con người mà còn là nền tảng quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao chất lượng sống và đảm bảo an toàn trong sinh hoạt hàng ngày

Các nguyên tắc khi thiết kế mạng điện trong nhà

Khi thiết kế mạng điện trong nhà, cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản sau để đảm bảo an toàn, hiệu quả và tiện lợi trong quá trình sử dụng:

• Lựa chọn tiết diện dây dẫn phù hợp: Dây nguồn tổng nên dùng dây cáp đồng 2x10mm² hoặc lớn hơn tùy khoảng cách; mạch ổ cắm sử dụng dây 2,5 – 4mm²; mạch chiếu sáng có thể dùng dây 1,5mm²; dây cho điều hòa hay bình nóng lạnh tính theo công suất thiết bị.
• Phân tách các loại dây cáp: Tuyệt đối không được đi chung dây điện với dây cáp tín hiệu, internet, truyền hình hay camera để tránh nhiễu và giảm tuổi thọ thiết bị.
• Lắp đặt hợp lý vị trí các thiết bị: Công tắc được đặt cách sàn khoảng 1,2m; ổ cắm cách sàn 0,4m; tủ điện cách sàn 1,4m; cục lạnh điều hòa lắp ở vị trí cách trần 0,4m; cục nóng điều hòa cách tường khoảng 0,2m.
• Bố trí aptomat phù hợp cho từng mạch: Aptomat tổng dùng loại 2 cực 50A; aptomat tầng thường là 2 cực 40A; aptomat cho điều hòa, bình nóng lạnh, ổ cắm hay chiếu sáng được chọn chuẩn theo dòng tải tương ứng, ví dụ 15A hoặc 20A.
• Dây dẫn phải đi trong ống bảo vệ (ống SP), chủ yếu đi ngầm trong tường hoặc trần: Điều này đảm bảo an toàn điện, chống hư hại cơ học và thẩm mỹ.
• Có hệ thống tiếp đất an toàn: Cọc tiếp đất phải đảm bảo điện trở thấp (dưới 4 ohm), nối dây đất phải chuẩn để bảo vệ người dùng khi có rò rỉ điện.
• Phân chia mạng điện thành nhiều mạch riêng biệt: Mỗi nhóm thiết bị như đèn, ổ cắm, điều hòa, bình nóng lạnh… được cấp riêng để tránh quá tải, dễ kiểm soát và sửa chữa.
• Thiết kế sơ đồ mạng điện rõ ràng, có bản vẽ nguyên lý và bản vẽ thi công: Giúp thi công đúng kỹ thuật, dễ vận hành và kiểm tra sau này.

Những nguyên tắc này giúp đảm bảo mạng điện trong nhà hoạt động ổn định, an toàn cho người dùng và phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật hiện hành của Việt Nam. Việc lựa chọn dây dẫn, thiết bị bảo vệ, bố trí hệ thống đúng cách còn góp phần tăng tuổi thọ thiết bị điện và tiện lợi trong quá trình sử dụng và bảo trì.

Những lưu ý quan trọng khi thiết kế mạng điện trong nhà

Khi thiết kế mạng điện trong nhà, cần lưu ý các nguyên tắc quan trọng nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả và thẩm mỹ như sau:

-Tách riêng hệ thống dây điện và dây tín hiệu (internet, truyền hình, điện thoại) để tránh nhiễu và giảm hao tổn tín hiệu.

-Phân chia mạng điện thành nhiều nhánh độc lập, có aptomat bảo vệ tổng và aptomat riêng cho từng nhánh hoặc tầng, giúp dễ dàng ngắt điện khi sửa chữa và tránh quá tải.

-Sử dụng dây dẫn chất lượng, phù hợp tiết diện với công suất thiết bị:

• Dây tổng 2x10mm² hoặc lớn hơn tuỳ khoảng cách nguồn
• Dây cho ổ cắm 2,5 – 4mm²
• Dây chiếu sáng 1,5mm²

– Dây cho điều hòa, bình nóng lạnh dựa theo công suất.

-Lắp đặt dây điện trong ống bảo vệ (ống SP), ưu tiên đi ngầm trong tường hoặc trần, tránh đi dây chìm ở những vị trí dễ khoan đục hoặc đóng đinh làm hư hại dây.

-Bố trí ổ cắm hợp lý và an toàn:

• Ổ cắm nên đặt ở vị trí khô ráo, tránh tầm với của trẻ nhỏ (có thể dùng nắp bảo vệ)
• Chiều cao lắp đặt ổ cắm từ 0,3 – 0,5m hoặc theo tiêu chuẩn kỹ thuật.

-Công tắc thường bố trí cách sàn khoảng 1,2m, tủ điện cách sàn khoảng 1,4m để thuận tiện thao tác và đảm bảo an toàn.

-Lắp đặt thiết bị chống rò (ELCB) kết hợp với cầu dao tự động (MCB) nhằm bảo vệ người dùng khi có sự cố rò điện.

-Không nối tắt dây điện trên đường trục chính, chỉ đấu nối trong hộp nối chuyên dụng để đảm bảo an toàn điện và dễ bảo trì.

-Đi dây ở những nơi khô ráo, tránh gần nguồn nhiệt độ cao và môi trường ẩm ướt nhằm kéo dài tuổi thọ dây điện và thiết bị.

-Nên thiết kế sơ đồ điện chi tiết, thể hiện đầy đủ vị trí và kết nối các thiết bị điện phục vụ thi công, bảo trì dễ dàng.

Các lưu ý trên giúp thiết kế mạng điện trong nhà không chỉ vận hành ổn định và an toàn mà còn thuận tiện cho sử dụng, bảo trì và sửa chữa. Việc tuân thủ đúng nguyên tắc kỹ thuật cũng góp phần nâng cao tuổi thọ hệ thống điện gia đình và bảo vệ người dùng khỏi các sự cố điện đáng tiếc.

Trên đây là những giải đáp của Cáp điện Việt Nam về mạng điện gia đình cũng như cấu tạo của mạng điện trong nhà. Mạng điện trong nhà là hệ thống phức hợp bao gồm nhiều mạch điện và thiết bị bảo vệ, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện an toàn và ổn định cho các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Việc phân loại rõ ràng các mạch điện như mạch chiếu sáng và mạch ổ cắm, cùng với thiết kế phù hợp, góp phần tối ưu hóa hiệu quả sử dụng điện, đảm bảo an toàn cho người sử dụng và tăng tuổi thọ của thiết bị điện trong gia đình.